< Digitale Schriftkunde

Bild | Kommentar | Entzifferung | Transkription | Text-Bild-Verknüpfung | Schreiberhände
StA Augsburg, Hochstift Augsburg Urkunden 1264 VII 18
Kommentar
StA Augsburg, Hochstift Augsburg Urkunden 1264 VII 18
Selindis, die Witwe des Burggrafen Ottos von Augsburg, verkauft ihr Leibgeding am Hof am alten Stadttor in Augsburg an den Schreiber Albert Jute, der ihn mit seiner Familie bewohnt., 1264 Juli 18 (vermutlich Augsburg)

Archivaliengattung: Urkunde
Schwierigkeitsgrad: leicht
Schreiberhände:
  • späterer archivischer Vermerk (S1)
  • unbekannter Schreiber (S2)
Eine formal in mancher Hinsicht ungewöhnliche Urkunde, in der Bischof von Augsburg einen Grundstücksverkauf aus Not (multa necessitate coacti(Textzitat)) beurkundet. Ausstellerin ist die ehemalige Burggräfin mit ihren Söhnen, die jedoch als Frau über kein eigenes Siegel verfügt, sondern dasjenige ihres verstorbenen Mannes benutzen muss. Vermutlich deswegen ist die Publicatio, die die Urkunde einleitende Verkündigungsformel, auch etwas undeutlich formuliert.

Gestaltet ist das Stück trotz der formularischen Ungereimtheiten und sprachlichen Unsicherheiten durchaus hochklassig in einer sauber und sorgfältig geschriebenen frühgotischen Urkundenminuskel. Zwar verwendet der Schreiber gerne das "diplomatische" Kürzungszeichen, also die Art von Schleife, die sich auch als Verzierung in den Oberlängen zeitgenössischer Kaiserurkunden findet. Die grafische Vorlage des Schriftbilds ist hier trotzdem weniger die Königs- als vielmehr die Papsturkunde: Typisch sind etwa die weit gesperrten st-Buchstabenverbindungen oder das Minuskel-d vom "unzialen" Typ mit der diagonal nach links gerichteten Oberlänge.
Entzifferung

(Absatz Beginn)
(späterer archivischer Vermerk:) 21
(unbekannter Schreiber:) In nomine patris et filii et sp(iritu)c sancti Amen.(Wechsel des Schriftsystems) Vniuersis presentiu(m) inspectoribus. Selindis. quonda(m) Bvrgrauia Augusten(sis). fridericus (et) Ioh(ann)es filij ei(us) /
presens scriptum imp(er)petuu(m)a). Vt omnis fraus dolusq(ue) a contractibus excludantur / expedit gesta hominum / ne calumpnie notam incidant scripture testiumq(ue) /
subsidio solidari / Ea p(ro)pter nouerint tam posteri q(ua)m presentes / q(uo)d nos multa necessitate coacti / Alberto notario. Ivteb) Volrico Hermanno / (et) Maethildi / pueris eius /
Aream domus residentie ip(s)or(um) in Valle iuxta portam antiqua(m) Ciuitatis Augusten(sis) sitam qua(m) diu iure p(er)sonali q(uo)d wlgarit(er) lipgedinge dicit(ur) tenebant / nunc (et)
deinceps iure co(m)muni eiusdem Ciuitatis Augusten(sis) quod Bvrcreht dicitur uendidimus p(er)petuo possidenda(m) / Aream quoq(ue) adiacente(m) nunc arboribus culta(m) / in lon
gitudine iam dictam Aream domus non excedentem / (et) in latitudine uersus occidentem / ab ipsa domo (et) fundo eius / usq(ue) ad horreum d(omi)ni. Hainrici de Staufen.
extentam titulo p(ro)prietatis libere vendidimus (et) tradidimus pleno jure / doctis uerbis eis dantes / jus utendi fruendi / legandi / donandi uendendi / ordinandi de
ipsis Areis q(u)od uoluerint liberam facultatem / nichil iuris prorsus nobis / in eisdem domo (et) Areis reseruantes / immo omne ius q(u)od nobis conpetebat / uel /
10 conpete(re) uidebatur in ipsis / in p(er)sonas t(ra)nstulimus memoratas / Que sponte de area domus p(re)dicte duos dum taxatc) denarios Augusten(ses)  / insignum iuris
11 vrbani quo ipsa gaudet Area / ad antiquu(m) thelonium Ciuitatis predicte / a se sibiq(ue) in eadem succedentibusd) soluendos Annuatim iuxta dictum jus co(m)mu
12 ne Ciuitatis / in die Sancti Michahelis Archangeli ordinarunt / Ceterum p(ro)fitemur nos de Octo libris Augusten(sibus) / p(ro) quib(us) eis ipsas uenditiones fecimus
13 ab eisdem personis integralit(er) expeditos. In quorum euidens testimonium / (et) plenam ac p(er)petuam firmitate(m) / presentes de premissis confecte / Venerabil(is)
14 patris domini Hartmannj Ep(iscop)i Augusten(sis) / (et) Ciuitatis predicte / nostrisq(ue) Sigillis fidelit(er) sunt munite / Ego selindis quia p(ro)priu(m) Sigillum
15 non habeo / Sigillo quondam Ottonis Bvrgrauij mariti mej usa sum. Testes sunt. Hainricus de Stauffen Eccl(es)ie Augusten(sis) Archidia[co]
16 nus. Waltherus Canonicus S(an)c(t)i Petri. Hainricus dictus Bernolt. Hainricus dictus de Waeldiv. Sacerdotes.  Cvnradus Brvggehaie.
17 Cvnradus de Hoesteten. Cvnradus Sroebellin. Subdiaconi. Magister Cvnradus de Pheffelingen phisycus. Cvnradus Mvonsterlinus miles
18 Cvnradus filius eiusdem. Hainricus de Vischach. Cvnrad(us) Sparrarius. Wicmann(us) de Mvrnawe. Cvnradus Barba. Volricus fvndanus. Hainricus haev
19 tivre. Mag(iste)r fridericus Cyrulicus. Volricus de Voetingen. Marquard(us) de Waeldiv. Dietricus dictus Neller. (et) Alij plures / Acta sunt hec
20 Anno d(omi)ni . Mo . CCo lxiiiio .xv .k(a)l(endas). Augusti. in Area memorata. (Absatz Ende)

          
    a) Das hier abgekürzte Wort "imperpetuum" hieße auf deutsch wörtlich "unbeständig", vom Schreiber gemeint war sicherlich aber die Wendung "in perpetuum" mit der Bedeutung "auf ewig"; da sich der Laut des angenommenen "n" offensichtlich dem bilabialen p(Textzitat) angeglichen hat und so stattdessen ein m(Textzitat) gesetzt wurde, wird hier das zusammenhängende Wort imp(er)petuu(m)(Textzitat) angegeben.
    b) Schreibung des Namens nicht ganz eindeutig.
    c) Die Wörter stehen klar getrennt, gemeint ist aber "dumtaxat".
    d) Falte im Pergament verschluckt das zweite u(Textzitat).
Transkription

(Absatz Beginn)
(späterer archivischer Vermerk:) 21
(unbekannter Schreiber:) In nomine patris et filii et spiritus sancti amen.(Wechsel des Schriftsystems) Universis presentium inspectoribus Selindis quondam burgravia Augustensis, Fridericus et Iohannes filii eius
presens scriptum im perpetuum. Ut omnis fraus dolusque a contractibus excludantur, expedit gesta hominum, ne calumpnie notam incidant, scripture testiumque
subsidio solidari. Eapropter noverint tam posteri quam presentes, quod nos multa necessitate coacti Alberto notario Iute, Uolrico, Hermanno et Maethildi pueris eius
aream domus residentie ipsorum in valle iuxta portam antiquam civitatis Augustensis sitam quam diu iure personali, quod vulgariter lipgedinge dicitur, tenebant  nunc et
deinceps iure communi eiusdem civitatis Augustensis, quod burcreht dicitur, vendidimus perpetuo possidendam. Aream quoque adiacentem nunc arboribus cultam in lon-
gitudine iam dictam aream domus non excedentem et in latitudine versus occidentem ab ipsa domo et fundo eius usque ad horreum domini Hainrici de Staufen
extentam titulo proprietatis libere vendidimus et tradidimus pleno iure doctis verbis eis dantes ius utendi, fruendi, legandi, donandi, vendendi, ordinandi de
ipsis areis, quod voluerint liberam facultatem nichil iuris prorsus nobis in eisdem domo et areis reservantes immo omne ius, quod nobis conpetebat vel
10 conpetere videbatur in ipsis in personas transtulimus memoratas, que sponte de area domus predicte duos dumtaxata)  denarios Augustenses  insignum iuris
11 urbani, quo ipsa gaudet area ad antiquum thelonium civitatis predicte a se sibique in eadem succedentibusb) solvendos annuatim iuxta dictum ius commu-
12 ne civitatis in die sancti Michahelis archangeli ordinarunt. Ceterum profitemur nos de octo libris Augustensibus, pro quibus eis ipsas venditiones fecimus
13 ab eisdem personis integraliter expeditos. In quorum evidens testimonium et plenam ac perpetuam firmitatem presentes de premissis confecte venerabilis
14 patris domini Hartmanni episcopi Augustensis et civitatis predicte nostrisque sigillis fideliter sunt munite. Ego Selindis, quia proprium sigillum
15 non habeo, sigillo quondam Ottonis burgravii mariti mei usa sum. Testes sunt Hainricus de Stauffen ecclesie Augustensis archidia[co]-
16 nus, Waltherus canonicus sancti Petri, Hainricus dictus Bernolt, Hainricus dictus de Waeldiu sacerdotes,  Cunradus bruggehaie,
17 Cunradus de Hoesteten, Cunradus Sroebellin subdiaconi, magister Cunradus de Pheffelingen phisycus, Cunradus Muonsterlinus miles,
18 Cunradus filius eiusdem, Hainricus de Vischach, Cunradus Sparrarius, Wicmannus de Murnawe, Cunradus Barba, Uolricus Fundanus, Hainricus Haev-
19 tiure, magister Fridericus Cyrulicus, Uolricus de Voetingen, Marquardus de Waeldiu, Dietricus dictus Neller et alii plures. Acta sunt hec
20 anno domini Mo CCo LXIIIIo XV kalendas augusti in area memorata. (Absatz Ende)

          
    a) Größere Lücke innerhalb des Wortes.
    b) Falte im Pergament verschluckt das zweite u(Textzitat).